پایگاه تخصصی علم صرف (Arabic Morphology)

آشنایی با علم صرف، منابع، مقالات، پژوهشها، نرم افزارها و پایان نامه های صرفی

پایگاه تخصصی علم صرف (Arabic Morphology)

آشنایی با علم صرف، منابع، مقالات، پژوهشها، نرم افزارها و پایان نامه های صرفی

پایگاه تخصصی علم صرف (Arabic Morphology)
«اللهم عجّل لولیّک الفرج و اجعلنا من خیر انصاره و اعوانه»

۱۲۸ مطلب در شهریور ۱۳۹۲ ثبت شده است

دوشنبه, ۴ شهریور ۱۳۹۲، ۰۶:۵۷ ق.ظ

مقاله صرفی 8: اشتقاق در زبان عربی و فارسی

در زمینه اشتقاق از مقالات ذیل می توانید بهره ببرید:

1) الاشتقاق التقلیبی و أثره فی وضع المصطلحات

2) پیشینه فرایند اشتقاق از دیدگاه دانشمندان مسلمان

3) درآمدی بر اشتقاق در زبان عربی

4) اشتقاق در زبان فارسی 

لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!

أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۴ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۵۷
محسن زارع پور

مقاله «نگاهی به تاریخچه دانش صرف و نقد و بررسی کتاب شافیه ابن حاجب» اثر دکتر سیّد بابک فرزانه، 10 صفحه از مجلّه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران را در موضوع تاریخ علم صرف و بررسی یکی از منابع مهم علم صرف به خود اختصاص داده است.

دریافت متن مقاله

لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!

أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۴ شهریور ۹۲ ، ۰۶:۵۱
محسن زارع پور
يكشنبه, ۳ شهریور ۱۳۹۲، ۱۰:۰۷ ب.ظ

پژوهش صرفی 6: ضبط‏های مختلف «کلمه»

عنوان «کلمه» در زبان عربی ضبط‏ها و قرائت‏های متنوّعی به شرح ذیل دارد:

الکَلِمَةُ به فتح کاف و کسر لام (لغت فصیح و اهل حجاز و قرآن کریم هم به همین لغت نازل شده است.)

الکِلْمَةُ به کسر کاف و سکون لام (لغت قبیله بنی تمیم)

الکَلْمَةُ به فتح کاف و سکون لام (جوهری بدون نسبت دادن به قبیله‏ای آن را ذکر کرده است)[1]

ابن مالک درباره کلمه و اقسام آن چنین سروده است:

کَلامُنا لَـفْظٌ مُفـیدٌ کَاستـَقِم

وَ اسْمٌ وَ فِعْلٌ ثُمَّ حَرْفٌ الکَلِمْ

وَاحِـدُهُ کَـلِمَةٌ وَ القَوْلُ عَمّْ

وَ کِـلْمَةٌ بِهـا کَلامٌ قَدْ یُـؤَمْ



[1]. أزهری، محمّد بن أحمد، تهذیب اللغة؛ ج‏10؛ ص147: «الکِلْمَةُ: لُغَةٌ تَمِیمِیّةٌ، و الکلِمةُ: لُغة حِجَازیَّة»؛ جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح؛ ج‏5؛ ص2023: «و تمیمٌ تقول: هى‏ کِلْمَةٌ بکسر الکاف. و حکى الفرّاء فیها ثلاث لغات: کَلِمَةٌ، و کِلْمَةٌ، و کَلْمَةٌ، مثل کَبِدٍ و کِبْدٍ و کَبْدٍ، و وَرَقٍ و وِرْقٍ و وَرْقٍ.»

دریافت فایل پی دی اف پژوهش

لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!

أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۳ شهریور ۹۲ ، ۲۲:۰۷
محسن زارع پور
يكشنبه, ۳ شهریور ۱۳۹۲، ۰۹:۵۱ ب.ظ

پژوهش صرفی5 : حروف و اقسام آن

تعریف حرف

«حرف کلمه‏ای است که معنای آن مستقل نیست، بلکه وابسته به کلمه یا کلماتی دیگر است، مانند: «ال» در الرّجُل و «هَلْ» در هَلْ زیدٌ قائم.»[1]

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۳ شهریور ۹۲ ، ۲۱:۵۱
محسن زارع پور
يكشنبه, ۳ شهریور ۱۳۹۲، ۰۹:۳۱ ب.ظ

پژوهش صرفی 4: حصر کلمه در سه قسم اسم و فعل و حرف

برخلاف آنچه غالب محصّلین ادبیات می پندارند، اینکه کلمه فقط سه قسم (اسم و فعل و حرف) دارد، نظر مشهور علمای ادبیات است نه همه ایشان؛ برخی نحویّون[1] «اسم فعل» را قسم چهارمی برای کلمه می‏دانند.

مشهور علمای ادبیّات «اسم فعل» را نوعی اسم می‏دانند، نه قسمی چهارم برای کلمه؛ محقّق عبّاس حسن در این باره می‏نویسد:

«أمّا اسم الفعل الّذی اعتبره بعض النّحاة قسماً رابعاً، فالتحقیق أنّه داخل فی الإسم.»[2]


سیوطی در شرح الفیه ابن مالک، حصر کلمه در سه قسم را به واسطه استقراء و ارشاد امیرالمؤمنین, می‏داند:

«(و اسمٌ و فعلٌ ثمّ حرفٌ) هی (الکلم) الّتی یتألّف منها الکلام لا غیرها، کما دلّ علیه الاستقراء و ذکره الإمام علیّ بن أبی طالب رضی الله عنه المبتکر لهذا الفنّ.»[3]



[1]. این نظریه به کوفیّون نسبت داده شده است.رک: الاستاذ راجی الأسمر، المعجم المفصّل فی علم الصرف، مراجعه: إمیل بدیع یعقوب، ص 349: «تقسم اللفظة إلی ثلاثة أقسام: اسم و فعل و حرف؛ و قد قسّمها الکوفیّون إلی أربعة أقسام: الفعل و الاسم و الحرف و الخالفة (اسم الفعل).»

[2]. عبّاس حسن، النحو الوافی، ج1 ص 17، پاورقی 3.

[3]. السیوطی، جلال الدین، شرح السیوطی علی ألفیة ابن مالک، ص 22.

دریافت فایل پی دی اف پژوهش

لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!

أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۳ شهریور ۹۲ ، ۲۱:۳۱
محسن زارع پور
يكشنبه, ۳ شهریور ۱۳۹۲، ۰۷:۵۹ ب.ظ

پژوهش صرفی 3: اصطلاحات مفرد

مفرد در لغت، اسم مفعول از باب افعال است:

«هو فی اللغة اسم مفعول من أفرد الشیء: جعله فرداً أو عزله.»[1]

عنوان مفرد در ادبیات عرب (اعمّ از صرف و نحو) دارای شش اصطلاح به شرح ذیل است:

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۳ شهریور ۹۲ ، ۱۹:۵۹
محسن زارع پور
يكشنبه, ۳ شهریور ۱۳۹۲، ۰۷:۳۱ ب.ظ

کدامین استاد؟ بایسته های یک استاد کامل و خوب

یکی از دغدغه‏های بنیادین یک محصّل خوب، زانو زدن در محضر استادی وارسته، توانا و متضلّع در رشته علمی خویش است. آنچه در پی می‏آید مروری بر ویژگی‏های یک استاد خوب است که آگاهی از آنها طلاّب علوم دینی را در انتخاب هر چه بهتر اساتید خویش یاری می‏نماید.

دریافت متن مقاله به صورت پی دی اف

لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!

أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۳ شهریور ۹۲ ، ۱۹:۳۱
محسن زارع پور
يكشنبه, ۳ شهریور ۱۳۹۲، ۰۷:۴۰ ق.ظ

راهنمای نگارش شرح کتاب صرف ساده

گاه و بی گاه دیده می شود شروحی که بر کتب علمی نگاشته می شوند، خصوصاً شروح آزاد، از روش و متد خاصّی در همه مباحث بهره مند نیستند و به همین خاطر شیوه یکسان و روشمندی بر شرح حاکم نیست. آنچه در ذیل می آید شاکله پیشنهادی برای نگارش شرحی بر کتاب صرف ساده می باشد که با استعانت از درگاه الهی در سال تحصیلی 93-1392 در دستور کار این حقیر قرار گرفته است.

از آنجا که احساس کردم، عرضه این شاکله برای سایر دوستانی که اشتغال به تدریس کتاب صرف ساده دارند، ممکن است مفید واقع شود، آن را به همراه یک نمونه عملی به خدمت آن دسته از عزیزان تقدیم می کنم.

امیدوارم بنده را از دعای خیر فراموش نفرموده و از پیشنهادهای مشفقانه خویش محروم نفرمایید.

در پایان از همه اساتیدی که بنده را از نظرات سودمند خود مستفیض کردند تشکر میکنم خصوصاً از اساتید مدرسه معصومیه سلام الله علیها جناب استاد سیّد محمدّ هاشمی، استاد سیف الدین رحیم پور، استاد محمّد حسین نجفی کانی و استاد حسین صدیقی.

دریافت فایل وُرد

دریافت فایل پی دی اف

لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!

أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۳ شهریور ۹۲ ، ۰۷:۴۰
محسن زارع پور
يكشنبه, ۳ شهریور ۱۳۹۲، ۰۵:۵۵ ق.ظ

پژوهش صرفی 2: سه اصطلاح درباره کلمه صرف

کلمه صرف در ادبیات عربی (اعم از صرف و نحو) در سه معنی به کار می‏رود:

1.    تنوین صرف: تنوین صرف یا همان تنوین امکنیّت یا تنوین تمکین، تنوینی است که به آخر برخی اسماء معرب ملحق می‏گردد و این نوع کلمات به دلیل قبول تنوین صرف، منصرف نامیده می‏شوند، و در مقابل، کلماتی که این نوع تنوین را قبول نمی‏کنند، غیر منصرف نامیده می‏شوند.

2.    علّتی برای نصب: کوفیون گاه در توجیه نصب برخی کلمات می‏گویند: «انّه منصوب علی الصرف»؛ مثلاً در توجیه نصب فعل دوّم در عبارت «لا تأتینا فتحدّثَنا» می‏گویند منصوب بر صرف است؛ یعنی فعل دوّم رویگردان شده از عامل فعل اوّل و لذا مجزوم نشده است، و از سوی دیگر مستأنَف هم نیست، و از این جهت مرفوع نشده است. می‏ماند حالت نصب، لذا منصوب شده است.[1]

3.   علم صرف: «علم صرف که به آن علم تصریف نیز می‏گویند علمی است که از ساختار کلمه و از تغییراتی که در کلمات رخ می دهد، بحث می‏کند.»[2]


[1]. انتساب این توجیه به کوفیون در برخی منابع آمده است؛ به عنوان نمونه رک: إعراب القرآن (نحاس)، ج‏1، ص: 50، ذیل آیه 42 سوره بقره و ج1 ص 182، ذیل آیه 142 سوره بقره؛ البحر المحیط فی التفسیر (أبوحیان اندلسی)، ج‏7، ص: 521 و روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم (محمود آلو.سی)، ج‏9، ص: 15.

[2]. طباطبایی، سیّد محمّد رضا، صرف ساده، ویرایش، 1392، ص 49.
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۳ شهریور ۹۲ ، ۰۵:۵۵
محسن زارع پور

در کتاب صرف ساده، فصل اوّل از مقدّمه، چنین آمده است: 

علم صرف که به آن علم تصریف نیز میگویند علمی است که از ساختار کلمه و از تغییراتی که در کلمات رخ می دهد، بحث می کند.

(طباطبایی، سیّد محمّد رضا، صرف ساده، ویرایش، 1392، ص 49)

امّا آیا به راستی صرف با تصریف مترادف است؛ علاوه بر نویسنده صرف ساده، برخی مؤلّفین در حوزه صرف نیز این دو اصطلاح را مترادف دانسته اند. [رک: حملاوی، أحمد، شذ العرف فی فنّ الصرف، ص 9 ] استاد جمالی نیز در کتاب صرف جامع کاربردی می نویسد:

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۲ شهریور ۹۲ ، ۲۱:۱۱
محسن زارع پور