پژوهش صرفی5 : حروف و اقسام آن

تعریف حرف

«حرف کلمه‏ای است که معنای آن مستقل نیست، بلکه وابسته به کلمه یا کلماتی دیگر است، مانند: «ال» در الرّجُل و «هَلْ» در هَلْ زیدٌ قائم.»[1]

اقسام حروف

حروف معانی: حروفی همچون «مِنْ»، «فِی»، «اِلی» و ... که دارای معنی هستند و قسیم اسم و فعل بوده می‏باشند،  حروف معانی نامیده می‏شوند که معانی آنها در علم نحو مورد بررسی قرار می‏گیرد.

تعداد حروف معانی با حذف مشترکات 70 حرف است؛ 13 تای آنها یک حرفی است، مانند «و»، 24 تا دو حرفی است، مثل «بل»، 19 تا سه حرفی است، مانند  «إذن» و 13 تا چهار حرفی است، مانند «إلاّ» و یکی پنج حرفی است که همان «لکنّ» می‏باشد.[2]

حروف مبانی: همان حروف الفبا هستند که از کنار هم قرار گرفتن آنها کلمات متنوّع تشکیل می‏شوند، و به همین خاطر حروف مبانی  نامیده می‏شوند. این حروف گاه حروف البناء، حروف التهجّی، حروف الهجاء و حروف المعجم[3] نیز نامیده می‏شوند.[4]

تعداد حروف مبانی در زبان عربی با دو حرف حساب کردن همزه و الف، 29 حرف است که عبارتند از: «ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ل م ن و هـ ی.»

لازم به ذکر است که «الف، با، تا، ثا و ...» اسم برای حروف مبانی هستند نه خود حروف مبانی و به همین جهات «اسماء حروف مبانی» نامیده می‏شوند.

---

[1]. طباطبایی، سیّد محمّد رضا، صرف ساده، (چاپ هفتاد و نهم، ویرایش 1392)، ص 50.

[2]. تفصیل این تقسیم بندی را در محمّد سلیمان عبد الله الأشقر، معجم علوم اللغة العربیّة (عن الأئمّة)، ص 189 ببینید.

[3]. الحروف المعجمة اصطلاحی دیگر است که به حروف نقطه‏دار اطلاق می‏شود. رک: الاستاذ راجی الأسمر، المعجم المفصّل فی علم الصرف، مراجعه: إمیل بدیع یعقوب، ص 268.

[4]. الاستاذ راجی الأسمر، المعجم المفصّل فی علم الصرف، مراجعه: إمیل بدیع یعقوب، ص 221 و 267.

دریافت فایل پی دی اف پژوهش

لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!

أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!