پژوهش صرفی 12: ثمره اختلاف در تشخیص حروف اصلی و زائد
واژه «هُدنا» در آیه شریفه "وَ اکْتُبْ لَنا فی هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنا إِلَیْک# (اعراف، 156) که اگر از ریشه «هَدَی یَهدِی» باشد؛ یعنی «هدایت شدیم» و اگر از ریشه «هَادَ یَهُودُ» باشد، به معنای «بازگشتیم، توبه کردیم، سکون و آرامش یافتیم.» خواهد بود. بر این اساس، این آیه به دو گونه ترجمه و تفسیر شده است؛ بعضی مفسّران و مترجمان آن را به معنای هدایت گرفته[1] و گفتهاند که این، سخنی است که موسی, از زبان قوم خود میگوید؛ زیرا آن بزرگوار گناهکار نبود تا بخواهد توبه کند[2] و در مقابل برخی به معنای بازگشت و توبه دانستهاند.[3]
اما بر اساس صرَف واژه و هیئت آن، معلوم میشود که معنای اول صحیح نیست؛ زیرا صیغه متکلم مع الغیر از ماضی «هَدَی یَهدِی» در صورت معلوم بودن «هَدَینا» و در صورت مجهول بودن «هُدِینَا» میباشد که هیچ یک با واژه «هُدنا» نمیسازد.
بنابراین این واژه از ریشه «هَادَ یَهُودُ» است و به معنای بازگشتیم، توبه کردیم، سکون و آرامش یافتیم. قوم یهود را از آن جهت «یهود» نامیدند که از پرستش گاوِ سفالین توبه کردند.[4]
[1]. سید محمد حسین فضل الله، من ووحی القرآن، ج10، ص255؛ محمد جواد نجفی، تفسیر آسان، ج5، ص 357 و 360 و از ترجمهها، ر.ک: ارفع، بروجردی، معزّی، یاسری، فارسی، نوبری (که البته ایشان هر دو معنا را با هم ذکر کردهاند.)
[2]. تفسیر آسان، ج5، ص 360.
[3]. نمونه، ج6، ص392؛ المیزان، ج8، ص273؛ مجمع البیان، ج4، ص 747؛ تفسیر سور آبادی، ج2، ص813؛ کنز الدقائق، ج5، ص 196؛ تفسیرهدایت، ج3، ص393؛ التبیان، ج4، ص 557؛ کشف الأسرار و عدّة الأبرار، ج3، ص757.
[4]. معجم مقاییس اللغة، ج6، ص18.
دریافت متن پی دی اف پژوهشلطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک ها را گزارش دهید!
