در زمینه اشتقاق از مقالات ذیل می توانید بهره ببرید:
1) الاشتقاق التقلیبی و أثره فی وضع المصطلحات
2) پیشینه فرایند اشتقاق از دیدگاه دانشمندان مسلمان
3) درآمدی بر اشتقاق در زبان عربی
لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!
أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!
مقاله «نگاهی به تاریخچه دانش صرف و نقد و بررسی کتاب شافیه ابن حاجب» اثر دکتر سیّد بابک فرزانه، 10 صفحه از مجلّه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران را در موضوع تاریخ علم صرف و بررسی یکی از منابع مهم علم صرف به خود اختصاص داده است.
لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!
أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!
عنوان «کلمه» در زبان عربی ضبطها و قرائتهای متنوّعی به شرح ذیل دارد:
الکَلِمَةُ به فتح کاف و کسر لام (لغت فصیح و اهل حجاز و قرآن کریم هم به همین لغت نازل شده است.)
الکِلْمَةُ به کسر کاف و سکون لام (لغت قبیله بنی تمیم)
الکَلْمَةُ به فتح کاف و سکون لام (جوهری بدون نسبت دادن به قبیلهای آن را ذکر کرده است)[1]
ابن مالک درباره کلمه و اقسام آن چنین سروده است:
|
کَلامُنا لَـفْظٌ مُفـیدٌ کَاستـَقِم |
وَ اسْمٌ وَ فِعْلٌ ثُمَّ حَرْفٌ الکَلِمْ |
|
وَاحِـدُهُ کَـلِمَةٌ وَ القَوْلُ عَمّْ |
وَ کِـلْمَةٌ بِهـا کَلامٌ قَدْ یُـؤَمْ |
[1]. أزهری، محمّد بن أحمد، تهذیب اللغة؛ ج10؛ ص147: «الکِلْمَةُ: لُغَةٌ تَمِیمِیّةٌ، و الکلِمةُ: لُغة حِجَازیَّة»؛ جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح؛ ج5؛ ص2023: «و تمیمٌ تقول: هى کِلْمَةٌ بکسر الکاف. و حکى الفرّاء فیها ثلاث لغات: کَلِمَةٌ، و کِلْمَةٌ، و کَلْمَةٌ، مثل کَبِدٍ و کِبْدٍ و کَبْدٍ، و وَرَقٍ و وِرْقٍ و وَرْقٍ.»
لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!
أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!
تعریف حرف
«حرف کلمهای است که معنای آن مستقل نیست، بلکه وابسته به کلمه یا کلماتی دیگر است، مانند: «ال» در الرّجُل و «هَلْ» در هَلْ زیدٌ قائم.»[1]
مشهور علمای ادبیّات «اسم فعل» را نوعی اسم میدانند، نه قسمی چهارم برای کلمه؛ محقّق عبّاس حسن در این باره مینویسد:
«أمّا اسم الفعل الّذی اعتبره بعض النّحاة قسماً رابعاً، فالتحقیق أنّه داخل فی الإسم.»[2]
سیوطی در شرح الفیه ابن مالک، حصر کلمه در سه قسم را به واسطه استقراء و ارشاد امیرالمؤمنین, میداند:
«(و اسمٌ و فعلٌ ثمّ حرفٌ) هی (الکلم) الّتی یتألّف منها الکلام لا غیرها، کما دلّ علیه الاستقراء و ذکره الإمام علیّ بن أبی طالب رضی الله عنه المبتکر لهذا الفنّ.»[3]
[1]. این نظریه به کوفیّون نسبت داده شده است.رک: الاستاذ راجی الأسمر، المعجم المفصّل فی علم الصرف، مراجعه: إمیل بدیع یعقوب، ص 349: «تقسم اللفظة إلی ثلاثة أقسام: اسم و فعل و حرف؛ و قد قسّمها الکوفیّون إلی أربعة أقسام: الفعل و الاسم و الحرف و الخالفة (اسم الفعل).»
[2]. عبّاس حسن، النحو الوافی، ج1 ص 17، پاورقی 3.
[3]. السیوطی، جلال الدین، شرح السیوطی علی ألفیة ابن مالک، ص 22.
لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!
أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!
مفرد در لغت، اسم مفعول از باب افعال است:
«هو فی اللغة اسم مفعول من أفرد الشیء: جعله فرداً أو عزله.»[1]
عنوان مفرد در ادبیات عرب (اعمّ از صرف و نحو) دارای شش اصطلاح به شرح ذیل است:
یکی از دغدغههای بنیادین یک محصّل خوب، زانو زدن در محضر استادی وارسته، توانا و متضلّع در رشته علمی خویش است. آنچه در پی میآید مروری بر ویژگیهای یک استاد خوب است که آگاهی از آنها طلاّب علوم دینی را در انتخاب هر چه بهتر اساتید خویش یاری مینماید.
دریافت متن مقاله به صورت پی دی اف
لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!
أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!
گاه و بی گاه دیده می شود شروحی که بر کتب علمی نگاشته می شوند، خصوصاً شروح آزاد، از روش و متد خاصّی در همه مباحث بهره مند نیستند و به همین خاطر شیوه یکسان و روشمندی بر شرح حاکم نیست. آنچه در ذیل می آید شاکله پیشنهادی برای نگارش شرحی بر کتاب صرف ساده می باشد که با استعانت از درگاه الهی در سال تحصیلی 93-1392 در دستور کار این حقیر قرار گرفته است.
از آنجا که احساس کردم، عرضه این شاکله برای سایر دوستانی که اشتغال به تدریس کتاب صرف ساده دارند، ممکن است مفید واقع شود، آن را به همراه یک نمونه عملی به خدمت آن دسته از عزیزان تقدیم می کنم.
امیدوارم بنده را از دعای خیر فراموش نفرموده و از پیشنهادهای مشفقانه خویش محروم نفرمایید.
در پایان از همه اساتیدی که بنده را از نظرات سودمند خود مستفیض کردند تشکر میکنم خصوصاً از اساتید مدرسه معصومیه سلام الله علیها جناب استاد سیّد محمدّ هاشمی، استاد سیف الدین رحیم پور، استاد محمّد حسین نجفی کانی و استاد حسین صدیقی.
لطفاً در قسمت نظرات خرابی لینک را گزارش دهید!
أخبرنا عن رابط لا یعمل رجاءً!
کلمه صرف در ادبیات عربی (اعم از صرف و نحو) در سه معنی به کار میرود:
1. تنوین صرف: تنوین صرف یا همان تنوین امکنیّت یا تنوین تمکین، تنوینی است که به آخر برخی اسماء معرب ملحق میگردد و این نوع کلمات به دلیل قبول تنوین صرف، منصرف نامیده میشوند، و در مقابل، کلماتی که این نوع تنوین را قبول نمیکنند، غیر منصرف نامیده میشوند.
2. علّتی برای نصب: کوفیون گاه در توجیه نصب برخی کلمات میگویند: «انّه منصوب علی الصرف»؛ مثلاً در توجیه نصب فعل دوّم در عبارت «لا تأتینا فتحدّثَنا» میگویند منصوب بر صرف است؛ یعنی فعل دوّم رویگردان شده از عامل فعل اوّل و لذا مجزوم نشده است، و از سوی دیگر مستأنَف هم نیست، و از این جهت مرفوع نشده است. میماند حالت نصب، لذا منصوب شده است.[1]
3. علم صرف: «علم صرف که به آن علم تصریف نیز میگویند علمی است که از ساختار کلمه و از تغییراتی که در کلمات رخ می دهد، بحث میکند.»[2]
[1]. انتساب این توجیه به کوفیون در برخی منابع آمده است؛ به عنوان نمونه رک: إعراب القرآن (نحاس)، ج1، ص: 50، ذیل آیه 42 سوره بقره و ج1 ص 182، ذیل آیه 142 سوره بقره؛ البحر المحیط فی التفسیر (أبوحیان اندلسی)، ج7، ص: 521 و روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم (محمود آلو.سی)، ج9، ص: 15.
در کتاب صرف ساده، فصل اوّل از مقدّمه، چنین آمده است:
علم صرف که به آن علم تصریف نیز میگویند علمی است که از ساختار کلمه و از تغییراتی که در کلمات رخ می دهد، بحث می کند.
(طباطبایی، سیّد محمّد رضا، صرف ساده، ویرایش، 1392، ص 49)
امّا آیا به راستی صرف با تصریف مترادف است؛ علاوه بر نویسنده صرف ساده، برخی مؤلّفین در حوزه صرف نیز این دو اصطلاح را مترادف دانسته اند. [رک: حملاوی، أحمد، شذ العرف فی فنّ الصرف، ص 9 ] استاد جمالی نیز در کتاب صرف جامع کاربردی می نویسد:
دریافت متن مقاله